Antioksidanlar, sağlıklı yaşam denilince ilk akla gelen sözcüklerden bir tanesidir. Peki nedir bu antioksidanlar? Çoğu insan bu maddelerin insan sağlığına olumlu etkilerinden bahsetmektedir ama “antioksidan nedir?” sorusuna cevap verebilecek insan sayısı azdır.
Peki pek çok kişinin ne olduğunu bilmediği halde faydalı olduğunu iddia ettiği antioksidan maddeler nelerdir ve nasıl işe yararlar?
Antioksidan Nedir?
Diğer maddelerin oksitlenmesini engelleyen maddelere genel tabirle antioksidan denmektedir. Fakat bizim spor ve sağlık konusunda cümle içerisinde kullandığımız antioksidanlar, vücuttaki hücrelerde oksidasyonu ve dolayısıyla bunun akabinde ortaya çıkan “free radicals” olarak da bilinen ve Türkçe adı serbest radikaller olan molekülleri ve bunların oluşturabileceği sağlık problemlerinin oluşmasını engelleyen maddelerdir.
Serbest radikaller, hücre içi yapıda oksitlenmenin oluşturduğu zincirleme reaksiyonların hücreyi öldürmesi sonucunda ortaya çıkmaktadırlar ve bazı bilim camiasında kanser ve kanserli hücre oluşumunda serbest radikallerin etkisi olduğu düşünülmektedir.
Antioksidanlar, bu serbest radikallerin ortaya çıkmasını, hücredeki oksidasyonu durdurarak engellerler.
Her ne kadar oksitlenme her canlı hücrede oluşabilecek doğal bir süreç olsa da, antioksidanlar bu sürecin gereksiz yere fazla yaşanmasının önüne geçerek dolaylı yoldan insan sağlığına etkide bulunmaktadırlar.
Farklı antioksidan türleri nelerdir?
Antioksidanlar nedir sorusuna kısaca değindikten sonra, hangi farklı türlerde bulunduklarını da ele almak faydalı olacaktır
Kabaca incelemek gerekirse, iki alt türde ele alabiliriz.
Birincisi, hidrofilik (hydrophilic) yani suda çözülebilen türdür.
Diğeri ise, lipofilik (lipophilic) yani yağ içerisinde çözülebilen türlerdir.
Bunların birbirinden farkları ise, yağ içerisinde çözünebilen lipofil anti-oksidan türünün, genellikle hücre çeperlerini koruyan türde olmaları, suda çözülen türün ise genellikle kan plazması ve sitozol yapı ile etkileşime geçmesidir.
Bu iki farklı türde antioksidanın birbirleri ile yakından ilişkide oldukları ve vücut içerisinde etki gösterebilmeleri için genellikle birlikte bulunmaları gerektiğine de değinmemiz önemlidir.
Günlük tüketilen hangi maddeler antioksidan sınıfına girmektedirler?
Antioksidan maddeler genellikle bitkisel gıdalarda yoğun olarak bulunmaktadırlar. En sık kullanılan antioksidanlardan bazıları şunlardır:
- Barbunya / Kırmızı barbunya
- Tarçın, kekik, Adaçayı
- Nane, fesleğen, dereotu
- Kurutulmuş meyveler: Elma, Armut, Üzüm vs.
Özetle;
Antioksidan: İnsan sağlığı için bilimsel olarak ispat edilmiş öneme sahip ve vücut içerisindeki miktarları sürekli yenilenmesi gereken moleküllerdir.
Yazı dizimizin devamında, bu maddeler hakkında incelemeler yapmaya devam edeceğiz. Çok yakında…