Profesyonel olarak spor yapan okurlarımızın sıkça sorduğu sorulardan bir tanesi, protein tozu ve benzeri supplementlerin doping testlerinde pozitif sonuç çıkartıp çıkartmayacağıdır. Özellikle hayatını spor yaparak kazanan kişilerin doping yapıyor olmak ile suçlanmaktan korkması doğaldır. Bunun yanı sıra, doping etkisi gösteren supplementler ve bazı gıda takviyelerinin pazarlanmasında buna benzer iddialarda bulunulması, kafa karıştırmaktadır.
Her şeyden önce doping nedir bunu bilmeyenler için kısaca bir değerlendirme yapalım:
Sporcuların performanslarını doğal yollar haricinde artırmalarına en kaba hali ile doping diyebiliriz fakat resmi bir tanımdan yola çıkarak hareket etmek gerekirse, “sporcuların yasaklı maddeler kullanarak performans artırmalarına doping denmektedir”.
Not: Doping maddeleri sadece güç ve dayanıklılık artırıcılar olarak değerlendirilmemelidir. Örneğin el göz koordinasyonu gerektiren dart, atıcılık vb. Sporlarda el titremesini önleyen ilaçlar da doping sınıfına girmektedir. Değinilmesi gereken başka bir konu ise, her zaman bir maddenin sporcunun kanında bulunmasının tek başına doping kararı verilmesine sebep olmayacağı ve kandaki madde miktarının ne kadar ve kural ihlali yapar ölçüde olup olmadığı önemlidir.
Peki bu yasaklı maddeleri kimler belirlemektedir?
Yasaklı maddeler farklı spor dalları için değişiklik gösterebilmekle beraber, Dünya Anti-Doping Organizasyonu (WADA) bu alanda dünyadaki en önemli belirleyici ve karar verici kuruluş niteliğindedir. Yine de farklı spor dalları için doping yapanları belirleme ve cezalandırma konusunda komiteler ve resmi kurumlar mevcuttur.
Supplementler doping etkisi yapar mı? Supplementler bir tür doping midir?
Protein tozu veya kreatin gibi bazı gıda takviyelerinin sporcu performasını artırdığı ortadadır. Yine de bunlar hemen hemen hiçbir spor dalında doping klasmanında değildirler. Piyasada bulunan supplementlerin büyük bölümü WADA’nın belirlediği yasaklı maddeler listesinde bulunmamaktadırlar.
Bu nedenle çoğu amatör sporcu tarafından sıklıkla kullanılan bu gıda takviyeleri yine de beraberinde bazı riskleri getirmektedirler.
Örneğin, protein tozu kullanan bir sporcunun doping testinde pozitif sonuç alması aşağıdaki durumlarda söz konusu olabilir:
- Gıda takviyesinin üretim aşamasında bir şekilde bir performans artırıcı ilaç ile kontamine olması (düşük bir risk)
- Üretici firmanın kasıtlı olarak ürünlerine doping niteliği taşıyan performans artırıcı ilaçlar veya anabolik steroidler karıştırması (güvenilir markaların ürünleri kullanıldığında oldukça düşük bir risk).
- Ürün içeriğinde bulunan maddelere dikkat etmeyen kullanıcının bilinçsiz kullanımı sebebiyle kendi başını derde sokması (çoğu supplementte yasaklı madde bulunmadığı için düşük risk ama özellikle yağ yakıcı veya antrenman öncesi performans artırıcılara tüketicilerin dikkat etmesi gerekmektedir.)
Özet geçmek gerekirse, çoğu gıda takviyesi doping etkisi yapmamaktadır fakat yine de profesyonel olarak sporla uğraşan veya şu ya da bu sebeple doping testine tabi tutulabilecek kişilerin tükettikleri gıda takviyelerinin içerikleri konusunda daha detaylı bilgi alması ve şüphe duyduklarında doktorlarına danışmaları tavsiye edilebilir.
Sıradan kullanıcılar için ise bu konu şimdiye kadar çok nadir durumlarda kayda değer bir risk oluşturmuştur.
