Çinko

Faydaları ve Zararları ile Çinko hakkında her şey

Eğer gıda takviyeleri üzerine ilgiliyseniz veya hayatınız bir bölümünde halsizlik veya iştahsızlık gibi şeylerden şikayet ettiyseniz, birileri size bir noktada Çinko eksikliğiniz olabileceğine dikkatinizi çekmiştir.

Her ne kadar Çinko eksikliği sağlıklı ve yeterli beslenen ve fazla miktarda spor yapmayan insanlarda pek görülmese de, özellikle vejetaryenler veya fiziksel aktivite sebebiyle çok fazla terleyip mineral kaybeden insanlarda zaman zaman bir gerçeklik haline gelebilmektedir.

Çinko nedir? Etkileri ve faydaları nelerdir?

Çinko bir insanın hayatını sürdürebilmesi için ihtiyaç duyduğu 24 mikro besin türünden bir tanesidir. Esansiyel amino asitler ve mineraller ile bu açıdan bakıldığında benzerlik göstermektedir. Çinko sadece insanlarda ihtiyaç duyulan bir madde değildir ve her türlü canlının vücudunda kullanılmaktadır. Buna bitkiler ve hayvanlar da dahildir. Kimyasal semboli Zn ‘dir ve ingilizce adı “Zinc” ‘tir.

Çinko yan etkileri

Aşırı tüketimde vücuttaki bakır oranını düşürebilir. Mide krampları, kasılmalar, hazımsızlık, baş dönmesi, ağızda tat değişimi, baş ağrısı gibi etkiler gösterebilir.

Çinko eksikliğinin belirtileri nedir?

Çinko eksikliği tüm dünyada yaygın bir sorun olarak görülse de, tespiti çoğu zordur. Çinko eksikliğinin belirtileri pek çok farklı şekilde ortaya çıkabilmektedir.

Halsizlik, ishal, iştahsızlık, yaraların iyileşmesinde yavaşlama, enfeksiyon riskinin artması gibi belirtiler başlıca etkilerdir. Ayrıca saç ve tırnak sağlığı üzerinde etkilidir. Özellikle tırnak ve saç sağlığında belirti gösterir; eksikliği saç dökülmesi, tırnaklarda şekil bozukuğu ve lekeler ve akne ve egzama gibi cilt sorunlarına sebebiyet verebilir.

Daha ciddi çinko eksikliklerinde iktidarsızlık, cinsel isteksizlik, meni miktarında azalma, algıda bozukluk, sinir hasarları ve hissizlik, kilo verme, tat ve koku almada gibi pek çok olumsuz etki gösterebilmektedir.

Çocuklarda gelişim bozukluğu ve eksikliği, ergenliğin başlangıcında gecikme ve benzeri şekillerde etki gösterebilir.

Çinko eksikliğinin tahlilini yapmak zordur çünkü kandaki serum çinko seviyesi her zaman vücutta kullanılan çinko seviyesini doğru şekilde göstermemektedir.

Çinko kullanımında dikkat edilmesi gerekenler:

• Fazla çinko tüketimi karaciğerde birikme yapabilir, vücutta bakır ve demirin miktarını azaltabilir.
• Magnezyum ve Kalsiyum ile aynı anda kullanılmamaya dikkat edilmektedir çünkü bu maddeler birbirleri ile emilim açısından rekabet etmektedirler. Bu şekilde kullanım verimlerini düşürmektedir.
• Vücutta fazla miktarda demir emilmesi sonucu oluşan bir rahatsızlık olan hemokromatoz olanlar daha fazla çinko kullanabilir (doktorlara danışmak şartıyla)
• Bazı antibiyotiklerle etkileşime girebilir ve etkilerini azaltabilir.

Kimler Çinko kullanmalıdır?

Çok fazla miktarda spor yapan, yeterli şekilde çinko içeren gıdalarla beslenemeyen, çinko eksikliği olduğunu düşünen veya bunun belirtilerini gösteren kişiler çinko kullanabilir. Eğer çinko eksikliğinden ciddi manada şüpheleniyorsa doktor kontrolüne gitmekte büyük fayda vardır.

Hangi miktarlarda ve nasıl kullanılır?

Çinko kullanımında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Özellikle Magnezyum ile birlikte aynı taşıyıcıları kullandığı için vücutta emilmesinde Magnezyum ile rekabet gösterir ve süt ürünleri ile eş zamanlı kullanılmaması tavsiye edilir. İçeriğinde hem Çinko hem Magnezyum bulunan takviyeler (örneğin ZMA gibi birlikte ya da ayrı ayrı olarak) alındığında, aç karnına tüketilmesi tavsiye edilmektedir.

Çinko tüketimi iki farklı genel doz üzerinden ilerlemektedir.

• Düşük doz: 5-10 mg günlük
• Yüksek doz: 25-45 mg günlük

Düşük doz günlük olarak alındığında çinko eksikliğine karşı koruyucu görev için yeterlidir.

Dikkat: Toplam Çinko tüketim miktarının uzun vadeli olarak 40 mg’yi geçmemesi tavsiye edilmektedir.

Dikkat: Magnezyum ile eş zamanlı kullanılacaksa aç karnına alınmalıdır.

Hangi gıdalarda Çinko bulunur?

Yumurta, Et ürünleri ve İstiridye gibi kabuklu deniz ürünlerinde bol miktarda bulunmaktadır. Ayrıca baklagiller ve kuruyemişler ve süt ürünlerinde de bir miktar çinko bulunmaktadır.

Çinko içeren gıda takviyeleri

Çinko doğrudan tek başına satılmaktadır veya ZMA gibi ürünlerde bulunmaktadır.

Kaynaklar:

• Wikipedia (İngilizce)
• Bilimsel Makale (ingilizce)